Stukje historisch besef, uiteindelijk zonder lef

Overeenkomsten met het verleden, doen het heden vaak beter begrijpen, al zal menig criticus menen dat tijden niet vergelijkbaar zijn, is het toch de geschiedenis die ons van onze fouten zou moeten kunnen leren, helaas wordt dat door velen vergeten.

De ineenstorting van de beurs en de daaropvolgende crisis in 1929, bracht meer dan een wereldcrisis teweeg, het was zelfs de aanleiding tot het aantreden van Hitler aan de macht.

Het begon allemaal al begin jaren twintig, de New Yorkse Effectenbeurs maakte een spectaculaire ontwikkeling door, waarin schijnbaar alleen maar winnaars waren, de relatief laag genoteerde aandelen begonnen aan hun opmars en menigeen zag zijn bescheiden belegging uitgroeien tot een klein fortuin.

In 1928 begonnen de koersen pas echt spectaculair te stijgen, de beurs werd als het ware bevangen door een beleggingskoorts, waarin iedereen ieder aandeel maar wilde kopen, ongeacht of dit een al dan niet betrouwbaar bedrijf was, men kocht alles wat vast en los zat, als het maar op de beurs genoteerd was en men dacht winst te kunnen maken.

Sommige aandelen waren binnen een jaar vijfmaal hun waarde overstegen, overal kon je beleggen, zelfs aan boord van enkele grote transatlantische stoomboten, zodat de speculanten maar geen dollar zouden missen van deze enorme kermis.

In september begon het automatisme van winsten te haperen, men begon steeds vaker “specialisten en deskundigen” te laten verklaren dat alles normaal was, de economie was ondertussen geheel of gedeeltelijk op deze luchtkasteel winsten gebaseerd en men dacht dat de bomen doorgroeiden tot in de hemel.

Op maandag 21 oktober 1929 was een zeer slechte dag, maar er volgde een herstel na een paniekerig ochtend. Op donderdag, ook wel zwarte donderdag genoemd, ging het uiteindelijk helemaal mis, maar weer waren “deskundigen” bereid om sussende woorden te spreken en een aantal bankiers besloten met steunaankopen de instortende markt te steunen.

Door bekende en vooraanstaande mensen publiekelijk kleine plukje aandelen te laten kopen, daarmee hun zogenaamde vertrouwen etalerend, trachtte men het geschade vertrouwen te herstellen, opnieuw werkte deze truc, de beurs herstelde zich opnieuw, maar nu voor de laatste maal.

Op maandag 28 oktober begon de uiteindelijke val, maar op dinsdag sloeg de bodem onder de aandelen weg en konden mensen hun aandelen pakketten slechts nog tegen een grijpstuiver dumpen, de crisis was een feit, de koersen bleven dalen tot de zomer van 1932.

Het einde van deze speculatiegekte veroorzaakte ook een conjuncturele recessie, waarna er een structurele depressie in de Amerikaanse economie ontstond. Ten tijde van de hoogconjunctuur ontstond er een overproductie en er waren meer rampzalige structurele problemen.

De door deze enorme wereldwijde crisis ontstond er ook een wereldwijde depressie en was dat één van de belangrijkste pijlers die Adolf Hitler in Duitsland aan de macht bracht, met zijn vergaande beloftes, dat het Duitse volk onder zijn leiding weer welvaart en eten zou krijgen en de vernietigende en beklemmende herstelbetalingen aan het pact van de éérste Wereldoorlog door hem ongedaan zouden worden gemaakt.


De geschiedenis herhaalt zich, de beurzen konden de laatste jaren niet afgestopt worden, iedereen die niet ging beleggen was op zijn minst een dief van zijn eigen portemonnee, op zijn zachts uitgedrukt.

Je kon aandelen kopen, leasen, klicken, short gaan of long, optie regelingen, het maakte allemaal niet meer uit, op de beurs had je alleen maar winnaars en zij die niet meededen waren de feitelijke verliezers.

Zelfs huizenkopers konden nauwelijks nog “ouderwetse” hypotheekvormen krijgen, want als jong stel kocht je nog slechts een huis met een beurshypotheek, spaarcenten werden massaal in “veilige” constructies gestopt, want iedereen deed mee aan de waan van de dag.

Iedere jonge ondernemer, met een IT verhaal, ging naar de beurs en kreeg miljoenen voor zijn bedrijf, soms niet meer dan een idee, want de totale gekte had toegeslagen, de lessen uit het verleden werden vergeten, iedereen ging beleggen.

Zelfs de instituten zoals grote en kleine pensioenfondsen, zelfs gemeentes en scholen gingen massaal aan het beleggen, want daarmee kon je leuke dingen doen en zelfs de premies verlagen, nee nog zelfs veel mooier soms geheel afschaffen.

En de beurs, ach die begon te dalen, eerst een schokje hier, dan een schokje daar, opnieuw waren daar de beleggingsdeskundigen en financiële adviseurs, die opnieuw bezwerende woorden spraken als een technisch herstel, een kleine correctie naar beneden, de koersen waren uit hun verband, er was behoefte aan wat ruimte op de markt.

Maar vandaag de dag zitten duizenden mensen, wellicht zelfs honderdduizenden met onbetaalde hypotheken, waarvan de waarde allang niet meer gedekt wordt door hun aandelenpakket, maar waar men wel forse maandbedragen moet gaan betalen om de geleden beursverliezen te dekken.

Pensioenen staan onder druk, want de fondsen hebben onvoldoende reserves en ook hun aandelen zijn zeer sterk in waarde gedaald en de aangesloten werknemers en bedrijven zullen fors in de buidel moeten tasten om de ontstane tekorten aan te vullen.

Opnieuw stagneert de economie, opnieuw stijgen de werklozen en opnieuw gaan er bedrijven in grote getale failliet, worden er afdelingen gesloten en spreekt men over herstructurering, daar waar men doodgewoon mensen op straat zet.

Als nu nog de huizenmarkt ineenstort en de economie verder stagneert en de alreeds aanwezige inflatie doorzet, roep dan niet langer dat het allemaal wel los zal lopen, dat hebben onze grootouders destijds tegen beter weten in ook geroepen.

Opnieuw is er internationaal onrust, is er een onverklaarbaar onbehagen, zijn mensen teleurgesteld in de huidige politiek, is er weer een keerpunt in onze immer voorgaande geschiedenis en roept de gevestigde orde om het hardst dat zij de kar zullen trekken, maar hun methodes en aanpak is verouderd en niet meer voldoende voor de problemen van deze nieuwe tijd.

De huidige problemen verlangen een voortvarende aanpak, nieuwe wegen, een nieuw elan.

Bestaande structuren dienen te worden aangepakt en veranderd, departementen en bureaucratie dienen te worden gereorganiseerd, het potentieel dient opnieuw te worden hergewaardeerd en efficiënt te worden ingezet.

Het is nu geen tijd noch het moment voor gigantische grote veranderingen en miljarden verslindende uitbreidingen van het Europeese verbond, het wel doorzetten van deze actie zal de generaties na ons opzadelen met een jarenlang negatief deficit, waarin griezelige despoten en dictators een voedingsbodem kunnen vinden voor hun waanideeën.

U vind dit te ver gezocht en te kort door de bocht, lees uw klassieken, leer van de geschiedenis, want deze is zich alweer volop aan het herhalen en u en ik en onze kinderen zullen de dure en zware rekening moeten betalen.

De euro het wondermiddel, de keiharde valuta die Europa moest verheffen tot een wereldmacht, heeft enkel ongecontroleerde prijsverhogingen en inflatie gebracht en bleek bovendien niet keihard, maar boterzacht, maar we protesteren niet, we gaan niet op de barricaden, want eigenlijk zijn we al doordrongen van het besef, we zijn een natie en werelddeel zonder enige lef.